john rawls ne demek?

John Rawls

John Rawls (1921-2002), 20. yüzyılın en etkili siyaset felsefecilerinden biridir. En bilinen eseri olan A Theory of Justice (Bir Adalet Teorisi) ile adalet kavramına yeni bir yaklaşım getirmiştir.

Temel Fikirleri

Rawls'un felsefesinin merkezinde adalet kavramı yer alır. Amacı, adil bir toplumun temel prensiplerini belirlemektir. Bu prensipleri belirlemek için kullandığı temel araç ise "orijinal pozisyon" (original position) düşünce deneyidir.

• Orijinal Pozisyon (Original Position): https://www.nedemek.page/kavramlar/orijinal%20pozisyon Rawls'un adalet ilkelerini türetmek için kullandığı varsayımsal bir durumdur. Bu pozisyonda, bireyler toplumun temel yapısını şekillendirecek prensipleri belirlemek için bir araya gelirler. Ancak bu bireyler, kendi kişisel özelliklerini (cinsiyet, ırk, sosyal statü, yetenekler vb.) bilmemektedirler. Bu duruma "cehalet perdesi" (veil of ignorance) denir.

• Cehalet Perdesi (Veil of Ignorance): https://www.nedemek.page/kavramlar/cehalet%20perdesi Orijinal pozisyondaki bireylerin, kendi kişisel özelliklerini bilmemesini ifade eder. Bu sayede, bireylerin kendi çıkarlarını gözeterek adaletsiz prensipler belirlemeleri engellenmiş olur.

Adalet İlkeleri

Rawls, orijinal pozisyonda bulunan bireylerin rasyonel bir şekilde şu iki temel adalet ilkesi üzerinde anlaşacaklarını savunur:

1. Eşit Özgürlük İlkesi (Equal Liberty Principle): Herkesin, başkalarının özgürlükleriyle uyumlu olacak şekilde, eşit temel özgürlüklere sahip olma hakkı vardır.
2. Farklılık İlkesi (Difference Principle): Sosyal ve ekonomik eşitsizlikler şu iki koşulu sağlamalıdır:
   • En dezavantajlı olanların yararına olmalı,
   • Herkese, adil fırsat eşitliği koşulları altında, makamlara ve pozisyonlara erişim imkanı tanımalıdır.

• Fırsat Eşitliği (Equal Opportunity): https://www.nedemek.page/kavramlar/fırsat%20eşitliği Herkesin yeteneklerini geliştirmesi ve toplumda hak ettiği yere gelmesi için eşit imkanlara sahip olmasıdır.

Rawls'a göre bu ilkeler, toplumun en dezavantajlı üyelerinin durumunu iyileştirmeye odaklanır. Böylece, adil bir toplum, sadece özgürlükleri korumakla kalmaz, aynı zamanda eşitsizlikleri de azaltmaya çalışır.